Çocuklarda sorumluluk bilinci küçük yaşlarda kazanılan ve bireyin hayat başarısını yakalamasını sağlayan en temel beceridir. Aile, sorumluluk becerisinin atıldığı en temel birimdir. Çocuğun yakın çevresi ve okul ile ilişkileri de bu becerinin daha üst seviyelere taşınmasını sağlar. Hayat ile ilgili diğer değerler gibi sorumluluk da çocuğun öncelikle anne-babasından daha sonra sosyal çevresinden öğrendiği, geliştirdiği bir beceridir.
Çocuğun, okulda aldığı bilgileri yaşam alanına entegre edebilmesi için okul dışında da ebeveyni tarafından devam ettirilmesi önemlidir. Bunun sağlanabilmesi adına; verilecek çocuklarda sorumlulukun, gelişim düzeyine ve yaşına uygun görevler olarak verilmesi, yerine getirdiği davranışı için ebeveyni tarafından sözel pekiştiriciler kullanılması, kendi ihtiyaçlarını karşılayabildiğini göstermek gerekmektedir. Bu duygu, erken çocukluk döneminden itibaren gelişirse yetişkin dönemde de devam edecektir.
Ebeveyn olarak çocuğun sorumluluk bilinci geliştirmesini hedeflerken aşırı koruyucu tutumlar sergilenebilmektedir. Bundan ötürü, çocuk başarabileceği bir davranışı fırsat tanınmamasından ötürü yapamamaktadır. Dolayısıyla, çocuk hem sorumluluk davranışını geliştiremez hem de kendi kendine bir şeyler başarma duygusunu tadamamış olur. Bundan ötürü; okul öncesi eğitim döneminde çocuklar ufak adımlarla sorumluluk almayı öğrenmeli, öğretmeni tarafından okulda aldığı sorumluluklar, ev ortamına da yansıtılmalıdır. Mesela, ufak okul dışı projeler ya da ev ödevleri gibi uygulamalı çalışmalar yapılması öğrenilen sorumluluğun yerleşmesini sağlamaktadır.
Okul ortamında geliştirilen sorumluluk duygusu kimi zaman aile ortamında gerçekleştirilmeyebilir. Bu durum ya aile ortamında çocuğa gerekli sorumluluk alanının sağlanmadığını ya da çocuğa bir şey olacağı endişe ile ebeveynin aşırı korumacı duygularından ötürü çocuğun hareket etmesini kitlemesinden ileri gelebilmektedir. Oysaki çocuğun kendini tanımasına fırsat verilmeli, güçlü ve zayıf yönlerini keşfetmeleri için zaman tanınmalı, sorumluluklarının sonuçlarına katlanmayı öğrenmeleri için kimi zaman “hata” yapmalarına da fırsat tanınmalıdır ki “doğru” olanı öğrenebilsin.
Ebeveyne Tavsiyeler:
Kendi ayakları üzerinde durabilen, öz güveni tam, değer yargılarını gözeten, kendi kararlarını verebilen, empati yeteneği gelişmiş, başkalarının haklarına saygı gösteren ve başkalarının haklarını çiğnemeden kendi ihtiyaçlarını karşılayabilen nesiller yetiştirebilmek adına;
– Çocuklarda sorumluluk bilincinin gelişmesi için önce yetişkinlerin sorumluluklarını yerine getirmesi,
– Çocuğun yaş dönemi özellikleri gözetilerek, bireysel özellik ve ilgi alanlarına uygun görev ve sorumluluklar verilmesi,
– Çocuklara yapabilecekleri işleri, sorumlulukları yerine getirmeleri için fırsat tanınması,
– Çocuğun kendisine hedefler koyması, seçim yapması ve problem çözmesi konusunda serbest bırakarak sorumluluk alması için fırsatlar yaratılması,
– Çocuğun üzerine aldığı sorumluluğu yerine getirmesi adına ebeveyni tarafından cesaretlendirmesi, motive edilmesi ve gösterdiği çaba için saygı duyulması,
– Aile içinde verilen sorumluluk dağılımında çocuğun da fikrinin alınması,
– Karşılaştığı sorunlarda önce kendi başına çözüm yolları bulması konusunda beklenmesi, gerektiği yerde müdahale edilmesi,
– Çocuğun yapmış olduğu olumlu ya da olumsuz davranışlarının sonuçlarını birlikte değerlendirilmesi; bu davranışların başkalarını nasıl etkileyebileceğini görmesi bakımından konuşulması; çocuğun sorumlu ve sorumsuz davranışlarının mantıki boyutunu anlaması için en iyi öğrenme yoludur.
Yorumlar kapalı.